kutubhona

Халифанинг армия қўмондонлигини
ўз қўлига олишининг маъноси

Халифалик – Ислом шариати ҳукмларини барпо қилиш ва исломий даъватни оламга етказиш учун ҳамма мусулмонларнинг умумий раёсатидир. Халифалик мансаби шариат ҳукмларини барпо қилиш ва даъватни оламга етказиш учун вужудга келган. Халифанинг қиладиган иши мана шу икки ишдир. Халифадан бошқа ҳеч кимнинг бу икки ишни ўз зиммасига олиши ёки халифанинг ўз ўрнига бу икки ишни зиммасига оладиган кишиларни тайинлаши ҳечам дуруст ва жоиз эмас. Чунки халифага шу икки ишни адо этиши учун байъат берилади ва бу борадаги байъат битими халифанинг шахсан ўзига тузилади. Демак халифа бу икки ишда бировни ўз ўрнига вакил қилиши ҳечам жоиз эмас. Чунки ёлланма ишчи, вакил ва шерик каби битим тузувчининг шахсан ўзига тузиладиган ҳар қандай битимда битим тузувчининг битимда кўрсатилган ишни адо қилишда ўзидан бошқасини вакил қилиши жоиз бўлмайди. Халифалик битими ҳам муайян бир шахсга тузилган пайтда бу шахснинг халифалик мақомига бошқа бировни вакил қилиши ҳечам жоиз бўлмайди. Бу мақом, айтиб ўтганимиздек, шариат ҳукмларини барпо қилиш ва даъватни етказиш учун мусулмонларнинг умумий раёсатидир.

Мана шундан аён бўладики Халифалик даъватни етказиш учун тикланади. Демак гарчи даъватни етказиш билан ҳар бир мусулмон шахс шуғулланиши дуруст бўлса-да, лекин унга бошчилик қилишни зиммасига олиш халифадан бошқасига жоиз бўлмайди. Шунга биноан даъватни етказиш ҳамма мусулмонларга фарз бўлса-да ва ҳар бир мусулмон у билан шуғулланиши мумкин бўлса-да, лекин унга бошчилик қилиш халифадан бошқа ҳеч кимга жоиз бўлмайди.

Халифанинг даъватни етказишга бошчилик қилишининг бир муайян тариқати бор бўлиб, у жиҳоддир. Жиҳод мужоҳидлар, жанг учун тайёрланган куч-қудрат ва жангнинг ўзи билан вужудга келади. Шунинг учун армиянинг мавжуд бўлиши, уни қуроллантириб тайёрлаш ва у бажарадиган иш даъватни оламга кўтариб чиқишнинг тариқати бўлиб қолди. Шунга биноан армия қўмондонлигини зиммасига оладиган шахс халифадир. Чунки даъватни етказишга бошчилик қилишни зиммасига оладиган удир. Демак у жиҳодга бошчилик қилади. Демак армия қўмондонлигини ўз зиммасига оладиган фақат